Lịch sử pháp lý và tên gọi mạng lưới an toàn vệ sinh viên từ khi thành lập đến nay

          Tiền thân, an toàn vệ sinh viên (ATVSV) được hình thành với tên gọi là “an toàn viên” và mạng lưới ATVSV với tên gọi là “Lưới an toàn viên”. Ngày 21/11/1963, Hội đồng Chính phủ ban hành Nghị định số 172-CP ban hành Điều lệ tạm thời về chế độ ký kết hợp đồng tập thể ở các xí nghiệp nhà nước. Tại Khoản 2 Điều 2 quy định về công tác bảo hộ lao động (BHLĐ) đã quy định trách nhiệm của Giám đốc xí nghiệp đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ chuyên trách về BHLĐ của xí nghiệp và an toàn viên của công đoàn và Ban Chấp hành công đoàn có trách nhiệm tổ chức lưới an toàn viên trong các tổ sản xuất để công nhân, viên chức tham gia giám sát việc thực hiện các quy tắc về BHLĐ.

Năm 1966, Bộ Lao động và Tổng Công đoàn Việt Nam ban hành Thông tư liên bộ số 01-TT/LB ngày 26/01/1966 hướng dẫn về nhiệm vụ BHLĐ và tổ chức bộ máy BHLĐ của CĐCS; Điểm 2 mục I quy định CĐCS có nhiệm vụ tổ chức hướng dẫn các an toàn viên trong các tổ sản xuất; và khi đó phần B mục II với tên gọi “màng lưới an toàn viên ở các tổ sản xuất”, quy định cụ thể về nhiệm vụ của an toàn viên và tổ chức màng lưới an toàn viên; về quản lý, hướng dẫn và bồi dưỡng kiến thức, nghiệp vụ cho an toàn viên.Năm 1968, Bộ Lao động – Bộ Y tế ban hành Thông tư liên bộ số 13-TT/LB ngày 17/10/1968 hướng dẫn chế độ tự kiểm tra về kỹ thuật ATVSLĐ tại xí nghiệp, có quy định về 2 chức danh riêng với 2 nhiệm vụ riêng là an toàn viên và vệ sinh viên được quy định ở điểm 3 mục IV: “Ở tổ sản xuất, tổ trưởng sản xuất đi kiểm tra cùng với an toàn viên và vệ sinh viên của tổ…”.

 Năm 1984, trong Chỉ thị số 70-CT ngày 22/02/1984 của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác BHLĐ, tên gọi “màng lưới ATVSV” được hình thành, quy định tại Mục 8: “…Ban Chấp hành Tổng Công đoàn Việt Nam củng cố và tăng cường bộ phận kiểm tra, giám sát công tác BHLĐ và mạng lưới ATVSV…”. Thuật ngữ ATVSV được sử dụng từ năm 1984 đến nay.

Năm 1991, Hội đồng nhà nước ban hành Pháp lệnh BHLĐ ngày 09/9/1991, tên gọi “mạng lưới ATVSV” được hình thành và quy định tại Điều 42: “…Công đoàn vận động xây dựng phong trào bảo đảm an toàn lao động, vệ sinh lao động và tổ chức mạng lưới ATVSV”. Thuật ngữ mạng lưới ATVSV được sử dụng từ năm 1991 đến nay.

Năm 1992, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Nghị định số 302/HĐBT ngày 19/8/1992 về quyền và trách nhiệm của CĐCS trong các doanh nghiệp, cơ quan, Khoản 1 Điều 4 quy định CĐCS có trách nhiệm giáo dục, động viên NLĐ thực hiện phong trào bảo đảm ATLĐ, VSLĐ, bảo vệ môi trường và tổ chức mạng lưới ATVSV.

Năm 1995, Chính phủ ban hành Nghị định số 06/CP ngày 20/01/1995 quy định chi tiết một số điều của Bộ luật Lao động về ATLĐ, VSLĐ, Khoản 2 Điều 21 quy định CĐCScó trách nhiệm giáo dục, vận động NLĐ chấp hành nghiêm chỉnh các quy định, nội quy về ATLĐ, VSLĐ; xây dựng phong trào bảo đảm ATVSLĐ trong doanh nghiệp, đơn vị; xây dựng và duy trì hoạt động của mạng lưới ATVSV.

Năm 1998, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội- Bộ Y tế- Tổng LĐLĐ Việt Nam ban hanh Thông tư liên tịch số 14/1998/TTLT-BLĐTBXH-BYT-TLĐLĐVN ngày 31/10/1998 hướng dẫn việc tổ chức thực hiện công tác BHLĐ trong doanh nghiệp, cơ sở SXKD; Điều 4 mục II quy định: mạng lưới ATVSV là hình thức hoạt động về BHLĐ của NLĐ được thành lập theo thoả thuận giữa NSDLĐ và Ban Chấp hành công đoàn,… NSDLĐ phối hợp với Ban Chấp hành CĐCS ra quyết định công nhận ATVSV, thông báo công khai để mọi NLĐ biết. Tổ chức công đoàn quản lý hoạt động của mạng lưới ATVSV; Điều 1 mục V quy định CĐCS có nhiệm vụ bồi dưỡng nghiệp vụ và các hoạt động BHLĐ đối với mạng lưới ATVSV.

Năm 2011, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội – Bộ Y tế ban hành Thông tư liên tịch số 01/2011/TTLT-BLĐTBXH-BYT ngày 10/01/2011hướng dẫn tổ chức thực hiện công tác ATVSLĐ trong cơ sở lao động quy định: ATVSV hoạt động dưới sự quản lý và hướng dẫn của Ban Chấp hành CĐCS hoặc người đại diện tập thể NLĐ, trên cơ sở “Quy chế hoạt động của mạng lưới an toàn – vệ sinh viên(Khoản 3 Điều 10); Được học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, phương pháp hoạt động do công đoàn và NSDLĐ phối hợp tổ chức (Khoản 3 Điều 12); NSDLĐ có trách nhiệm phối hợp với công đoàn cơ sở xây dựng và duy trì sự hoạt động của mạng lưới ATVSV (Tiết c Khoản 4 Điều 20); CĐCS có nhiệm vụ phối hợp với NSDLĐ tổ chức tập huấn nghiệp vụ công tác BHLĐ cho cán bộ công đoàn và mạng lưới ATVSV (Khoản 5 Điều 21).

Năm 2015, Luật An toàn, vệ sinh lao động được ban hành ngày 25/6/2015 có hiệu lực từ ngày 01/7/2016 đã quy định cụ thể việc thành lập, tiêu chuẩn, quyền và nghĩa vụ của ATVSV (tại Điều 74 của Luật An toàn, vệ sinh lao động). Từ đó ATVSV có thêm tính pháp lý trong thực thi quyền và trách nhiệm của mình. 

Bài, ảnh: MINH THIỆN – TD