Bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu không tham gia BHXH, BHYT

Thực trạng hiện nay, nhiều doanh nghiệp thỏa thuận với công nhân để không phải tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế (BHXH, BHYT). Người lao động (NLĐ) không bị trừ vào lương hàng tháng, còn doanh nghiệp thì giảm chi phí. Tuy nhiên, đây là thỏa thuận trái pháp luật, cụ thể tại Điều 17 của Luật BHXH năm 2014 và Điều 11 của Luật BHYT năm 2014.

Nhiều đối tượng lao động phi chính thức chưa được tham gia BHXH bắt buộc (ảnh minh họa). Nguyễn Châu

Đối với những hành vi phạm pháp luật về BHXH, tại khoản 2 và khoản 3, Điều 26 của Nghị định số 95/2013/NĐ-CP ngày 22/8/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, BHXH, đưa NLĐ Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, được sửa đổi bổ sung một số điều bởi Nghị định số 88/2015/NĐ-CP ngày 7/10/2015 sẽ bị xử phạt như sau:

1. Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với NLĐ có hành vi thỏa thuận với NSDLĐ không tham gia BHXH bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp hoặc tham gia không đúng mức quy định.

2. Phạt tiền với mức từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng BHXH bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với NSDLĐ có một trong các hành vi sau đây:

a) Chậm đóng BHXH bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp;

b) Đóng BHXH bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp không đúng mức quy định;

c) Đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp không đủ số người thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp.

3. Phạt tiền với mức từ 18% đến 20% tổng số tiền phải đóng BHXH bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với NSDLĐ không đóng BHXH bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp cho toàn bộ người lao động thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp.

Đồng thời, buộc truy nộp số tiền BHXH bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp chưa đóng, chậm đóng nêu trên; buộc đóng số lãi của số tiền BHXH bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp chưa đóng, chậm đóng theo mức lãi suất của hoạt động đầu tư từ Quỹ BHXH trong năm.

Đối với hành vi vi phạm Luật BHYT, tại khoản 2, 3, 4, Điều 57, Nghị định 176/2013/NĐ-CP ngày 14/11/2013 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế: đối với cá nhân có trách nhiệm tham gia BHYT thì bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 50.000 đồng đến 100.000 đồng đối với hành vi không đóng BHYT; đối với NSDLĐ bị phạt tiền với mức từ 300.000 đồng đến 500.000 đồng đối với hành vi đóng BHYT không đủ số người có trách nhiệm tham gia BHYT NSDLĐ; hoặc bị phạt tiền từ 500.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với hành vi không đóng BHYT tương ứng cho toàn bộ số NLĐ có trách nhiệm tham gia BHYT của NSDLĐ từ dưới 10 NLĐ đến từ 1.000 NLĐ trở lên; hoặc bị phạt tiền từ 300.000 đồng đến 35.000.000 đồng đối với hành vi đóng BHYT không đủ số tiền phải đóng tương ứng từ dưới 5.000.000 đồng đến từ 160.000.000 đồng trở lên và các biện pháp buộc phải khắc phục hậu quả.

Ngoài ra, theo quy định tại điều 216 Bộ luật Hình sự năm 2015, người nào có nghĩa vụ đóng BHXH, BHYT, BHTN cho NLĐ mà gian dối hoặc bằng thủ đoạn khác để không đóng hoặc đóng không đầy đủ theo quy định từ 6 tháng trở lên thuộc một trong những trường hợp trốn đóng từ 50.000.000 đồng trở lên, hoặc trốn đóng từ 10 người trở lên, không đóng số tiền bảo hiểm đã thu của NLĐ, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 7 năm. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm. Pháp nhân thương mại phạm tội thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng.

Vì vậy, NLĐ cần ý thức được việc đóng BHXH, BHYT chính là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của mình. Đồng thời, đối với NSDLĐ cần phải thực hiện trách nhiệm của mình đối xã hội, tuân thủ các quy định của pháp luật, nhất là việc tham gia BHXH, BHYT, BH thất nghiệp đối với NLĐ, bởi vì khi thực hiện đầy đủ các chế độ, chính sách về BHXH, BHYT, BH thất nghiệp thì họ sẽ yên tâm làm việc, gắn bó với doanh nghiệp lâu dài.

PHƯƠNG THANH