Cần hiểu rõ về “lương tháng 13”

            Trong những ngày cuối năm này, người lao động (NLĐ) rất quan tâm đến các khoản tiền lương, tiền thưởng Tết. Thông thường, ngoài tiền lương được nhận của tháng cuối năm thì một số doanh nghiệp còn có quy chế trả “lương tháng 13”. Vậy lương tháng 13 là gì? Hiểu như thế nào cho đúng nội hàm của vấn đề này?

Công nhân Công ty TNHH Giày da Mỹ Phong trong giờ làm việc

Lương hay thưởng?

Theo quy định của pháp luật “Tiền lương là khoản tiền mà người sử dụng lao động trả cho người lao động để thực hiện công việc theo thỏa thuận” (Điều 90 Bộ luật Lao động năm 2012) và có nhiều kỳ hạn trả lương nhưng qua nghiên cứu thực tế một số bản hợp đồng lao động, có thể thấy hầu hết người sử dụng lao động (NSDLĐ) trả lương cho NLĐ theo hàng tháng, nên không thể có khái niệm “lương tháng 13”. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp thỏa thuận với NLĐ (ghi trong hợp đồng lao động), hoặc thỏa thuận với Công đoàn (Thỏa ước lao động tập thể, Quy chế khen thưởng…) và thường được trả cho NLĐ vào cuối năm nên dần dần hình thành khái niệm “lương tháng 13”.

Tại Điều 103 Bộ Luật Lao động năm 2012 quy định rõ: “Tiền thưởng là khoản tiền mà NSDLĐ thưởng cho NLĐ căn cứ vào kết quả sản xuất kinh doanh hàng năm và mức độ hoàn thành công việc của NLĐ. Quy chế thưởng do NSDLĐ quyết định và công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo ý kiến của công đoàn”.

Trên địa bàn tỉnh Trà Vinh, có nhiều doanh nghiệp đã và sẽ thực hiện “lương tháng 13” vì doanh nghiệp đã quy định rõ trong Thỏa ước lao động tập thể nhưng bản chất không phải là lương vì 02 lý do: Thứ nhất: trong năm không hề có “tháng 13”. Thứ hai: vì số tiền này không phải đương nhiên bằng với số tiền của lương hàng tháng, mà phụ thuộc vào tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, cũng như một hình thức ghi nhận, khuyến khích NLĐ như: tăng năng suất, chất lượng, sáng kiến, tiết kiệm nguyên vật liệu, ngày công… thì có thể gọi là tiền thưởng.

Quyền và trách nhiệm của NSDLĐ và NLĐ

Việc xác định “lương tháng 13” là tiền lương hay tiền thưởng chưa thể xác định quyền hay trách nhiệm của NSDLĐ đối với NLĐ mà cần có yếu tố quan trọng khác. Đó là: Nếu nội dung “lương tháng 13” được ghi trong hợp đồng lao động, có trong quy chế khen thưởng, Thỏa ước lao động tập thể của công ty hay thỏa thuận hợp pháp khác giữa NSDLĐ với NLĐ hoặc giữa NSDLĐ với Công đoàn thì dù là tiền lương hay tiền thưởng, NSDLĐ phải có trách nhiệm trả cho NLĐ. Còn nếu như nó không được ghi trong những văn bản trên thì NSDLĐ không có trách nhiệm trả cho NLĐ.

Như trên đã phân tích, hiện nay hầu hết các doanh nghiệp đều thực hiện thưởng cuối năm cho NLĐ muốn như một sự ghi nhận những đóng góp của họ cho doanh nghiệp trong năm qua. Đồng thời như là khoản hỗ trợ NLĐ lúc tết đến xuân về. Mức thưởng này thường do doanh nghiệp quy định sau khi thống nhất với Ban Chấp hành CĐCS. Và NLĐ nhận được nhiều hay ít tùy thuộc vào quá trình làm việc, thực hiện nội quy công ty, có thành tích xuất sắc…

Ví dụ, tại Công ty TNHH Giày da Mỹ Phong, cách tính hệ số thưởng tết Nguyên đán 2019: Lấy mức lương cơ bản của tháng 12 năm 2018, nhân (x) với hệ số chuyên cần trong năm. Hệ số chuyên cần được cụ thể thành 07 bậc, gồm: bậc A⁺: 1.7 (NLĐ nghỉ việc có phép từ 0 – 03 ngày); Bậc A: 1.45 (nghỉ việc có phép từ 04- 09 ngày); bậc B: 1.2 (nghỉ việc có phép từ 10 – 14 ngày); bậc C: 1.0 (nghỉ việc có phép từ 14 ngày trở lên); bậc D: 0.8 (nghỉ việc không phép từ 01 ngày); bậc E: 0.6 nghỉ việc không phép từ 02 ngày); bậc F: 0.4 (nghỉ việc không phép từ 03 ngày trở lên).

Như vậy, điều kiện cần để NLĐ nhận được “lương tháng 13” cao hay thấp tùy vào số ngày nghỉ việc (có phép hay không phép).

Tuy nhiên, khi NLĐ đã có nhiều đóng góp cho doanh nghiệp trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh thì NSDLĐ cần có Quy chế trả “lương tháng 13” sao cho phù hợp với công sức bỏ ra của NLĐ và khuyến khích họ tăng năng suất, chất lượng, sáng kiến, tiết kiệm nguyên vật liệu, ngày công…

ANH TÚ