Phòng, chống dịch Covid -19: Đề xuất bổ sung thể chế, chính sách lao động hiện hành

Dịch bệnh viên đường hô hấp cấp do virus Corona gây ra (dịch Covid-19) đã tác động rất lớn đến tình hình sản xuất của doanh nghiệp (DN) và đời sống, việc làm, tâm tư của người lao động (NLĐ). Đối phó trước tình hình đó, nhiều DN đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm giảm thiểu tác động đến cả DN lẫn NLĐ như: Cho NLĐ nghỉ việc luân phiên, trả lương tối thiểu cho NLĐ, giao việc về nhà làm… Đây cũng là lúc nhìn lại để hoàn thiện thể chế, chính sách lao động hiện hành.

Dịch Covid-19 ảnh hưởng nhiều đến DN và NLĐ. Ảnh công nhân Công ty TNHH Giày da Mỹ Phong mang khẩu trang trong giờ làm việc để phòng dịch bệnh

Công ty TNHH Giày da Mỹ Phong (100% vốn Đài Loan – Trung Quốc) có trụ sở tại huyện Tiểu Cần, Trà Vinh hiện có trên 16.000 lao động đã phải đối mặt với khó khăn trước tình hình dịch Covid-19 do không nhập được nguyên liệu từ Trung Quốc. Đại diện công ty cho biết, nếu tình hình dịch Covid-19 kéo dài, công ty sẽ đứng trước nguy cơ phải huỷ đơn hàng, hoặc bị phạt chậm giao hàng. Tuy nhiên, khả năng này cũng có thể giải quyết được nếu đàm phán với khách hàng. Cái khó là nguy cơ thiếu nguyên liệu sẽ dẫn đến việc phải dừng sản xuất. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của NLĐ, về lâu dài có thể khó giữ chân NLĐ, vì cuộc sống và sự an toàn, họ phải tìm những công việc tại nơi khác.

Giải pháp của Công ty là cho NLĐ nghỉ chờ việc. Theo đó, từ ngày 01/3 đến 19/3/2020, sẽ có trên 5.000 lượt lao động ở các bộ phận, phân xưởng phải luân phiên nghỉ việc. Trong thời gian nghỉ chờ việc công ty trả lương theo mức tối thiểu vùng ở mức 3.070.000 đồng (vùng 4) theo khoản 3, Điều 98 Bộ luật Lao động năm 2012. Ông Cao Văn Thiệt, Chủ tịch CĐCS Công ty cho biết, thu nhập này chỉ bằng 50% so với thời điểm trước khi có dịch và cuộc sống của NLĐ rất khó khăn.

Nhìn từ khó khăn và cách giải quyết của Công ty TNHH Giày da Mỹ Phong cho thấy, đây chỉ là giải pháp tình thế vì công ty khó có thể trụ nổi lâu nếu dịch Covid-19 còn kéo dài và NLĐ cũng rất khó khăn trong chi tiêu với thu nhập thấp như vậy. Để hỗ trợ DN và NLĐ bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, Tổng LĐLĐ Việt Nam đã thống nhất lùi thời điểm đóng kinh khí công đoàn đối với các DN, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã ban hành Công văn số 860/BHXH-BT về tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất đối với đối tượng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19… Bên cạnh đó, trong Bộ luật Lao động và các văn bản pháp luật hiện hành cần quy định, bổ sung những nội dung sau:

Một là: Nên chăng pháp luật quy định xây dựng quỹ “tiền lương dự phòng” của DN. Qũy này được hình thành lúc DN kinh doanh thuận lợi và có một phần đóng góp của NLĐ và chỉ được sử dụng khi DN gặp khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn hoặc những lý do bất khả kháng khác mà DN đã tìm mọi biện pháp khắc phục nhưng vẫn buộc phải thu hẹp sản xuất, giảm chỗ làm việc.

Hai là: Do dịch Covid-19, nhiều DN phải huỷ đơn hàng, hoặc bị phạt chậm giao hàng, không đạt kế hoạch sản xuất kinh doanh… do vậy, cần có quy định theo hướng cho phép DN bố trí NLĐ làm thêm giờ cao hơn quy định hiện hành, linh hoạt hơn để bù đắp phần gián đoạn do dịch bệnh. Tất nhiên, làm thêm giờ này vẫn được chi trả cho NLĐ theo quy định hiện hành.

Ba là: NLĐ khó có thể an tâm làm việc trong môi trường tập trung đông người hay thường xuyên tiếp xúc với người đến từ vùng dịch. Nên chăng bổ sung các trường hợp NLĐ có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động khi họ cho rằng, có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe khi dịch bệnh (Chính phủ chi tiết hơn về quy định tại khoản 1, Điều 37 Bộ luật Lao động 2012 quy định 7 trường hợp NLĐ có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động).

Bốn là: cần quy định (chứ không phải khuyến khích) DN tạo điều kiện áp dụng rộng rãi chế độ làm việc theo thời gian biểu linh hoạt, làm việc không trọn thời gian, giao việc làm tại nhà… để giữ, chăm sóc con trong tình hình dịch bệnh.

Năm là: Nên chăng xem việc nghỉ chờ việc do dịch bệnh như là một tình trạng NLĐ đang không có việc làm (thất nghiệp) để đề xuất hưởng chính sách về bảo hiểm thất nghiệp để chia sẻ khó khăn với NLĐ.

Sáu là: Cho phép DN gặp khó khăn do dịch bệnh, thiên tai, mất mùa phải tạm dừng sản xuất, kinh doanh được tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội (quy định hiện hành chỉ tạm dừng khi gặp khó khăn do thiên tai, mất mùa – Điều 93 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014).

TRÍ DŨNG