Tăng cường vai trò của Công đoàn cơ sở trong thương lượng, ký kết và thực hiện

THỎA ƯỚC LAO ĐỘNG TẬP THỂ.

Theo Điều 73 Bộ luật Lao động năm 2012, Thỏa ước lao động tập thể (Thỏa ước) là văn bản thoả thuận giữa tập thể lao động và người sử dụng lao động về các điều kiện lao động mà hai bên đã đạt được thông qua thương lượng tập thể.

Bữa ăn giữa ca của công nhân Tập đoàn Mỹ Lan được đưa vào Thỏa ước lao động tập thể đảm bảo chất lượng, vệ sinh

Trên thực tế, bên cạnh những bản Thỏa ước được thương lượng, ký kết đạt chất lượng với nhiều nội dung có lợi hơn cho người lao động thì vẫn còn nhiều bản thỏa ước sao chép, hình thức.

66,07% bản Thỏa ước có lợi hơn cho người lao động

Có thể khẳng định, những bản Thỏa ước đúng bản chất và đạt chất lượng phải đảm bảo nội dung của nó là quy định có lợi hơn cho người lao động so với quy định của pháp luật. Để làm được điều này phụ thuộc rất nhiều vào kết quả thương lượng, đàm phán giữa Ban Chấp hành Công đoàn và người sử dụng lao động. Qua xem xét 56 bản Thỏa ước cho thấy, có 37 bản Thỏa ước, chiếm 66,07% có nhiều nội dung có lợi hơn cho người lao động theo quy định của pháp luật. Tại Công ty CP Du lịch Trà Vinh quy định bồi dưỡng cho người lao động làm việc vào ban đêm từ 100% đến 150% tiền lương (ngoài hưởng tiền lương thời gian). Tại Công ty CP Giải pháp công nghệ thủy sản TP và Công ty CP Sách và Thiết bị trường học quy định Bí thư Chi bộ, Chủ tịch Công đoàn được hưởng 10% hoặc 30% mức lương.

Ở khu vực doanh nghiệp khu vực ngoài Nhà nước, Công ty CP Tư vấn xây dựng tổng hợp Trà Vinh, Ban Chấp hành Công đoàn và Giám đốc doanh nghiệp đã thực hiện đúng quy trình, thủ tục thương lượng. Nội dung bản Thỏa ước quy định rất cụ thể những nội dung có lợi hơn so với quy định của pháp luật như: Thưởng tìm hợp đồng cho công ty bằng 5% giá trị hợp đồng, thưởng cho sáng kiến được áp dụng thấp nhất 1 triệu đồng; Tăng ngày nghỉ hưởng nguyên lương gồm: bản thân kết hôn: nghỉ 07 ngày; con kết hôn nghỉ 05 ngày; cha, mẹ, vợ, chồng, con, chết: nghỉ 07 ngày; Tổ chức cho người lao động tham quan; Đám tang ông bà, cha mẹ, con: phúng điếu 500.000 đồng; Thăm hỏi người lao động bệnh nằm viện 100.000đồng/ngày; người lao động được tặng quà nhân các ngày  01/01, 30/4, 1/5, 2/9 mức 200.000 đồng; người lao động được trợ cấp trang phục từ 01 triệu đồng đến 05 triệu đồng… Bản Thỏa ước của Công ty TNHH MTV Mai Ninh quy định sau 04 năm làm việc liên tục sẽ tăng thêm 01 ngày nghỉ phép; lương tháng 13; hỗ trợ tiền cơm trưa 650.000 đồng/tháng; tặng quà cưới 1 triệu đồng; viếng tang 300.000 đồng; trợ cấp ốm đau 500.000 đồng; tặng quà nhân ngày 30/4 và 01/5, Quốc khánh 02/9, Quốc tế thiếu nhi, Quốc tế phụ nữ 08/3, 20/10 từ 100.000 đến 200.000 đồng…

Ở nhóm doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, Công ty TNHH MTV CY Vina quy định: Trả lương thứ 13 khi làm việc đủ 01 năm; thưởng đạt năng suất từ 50.000 đến 250.000 đồng/tháng; trợ cấp cơm trưa, cơm chiều; Phụ cấp xăng xe 100.000 đồng/tháng; phụ cấp thâm niên trên 01 năm là 100.0000 đồng và cứ mỗi năm tăng thêm 100.000 đồng/tháng; phụ cấp đời sống 600.000đ/tháng; phụ cấp vệ sinh hàng tháng 50.000 đồng…

Thực tế cho thấy, việc nhiều doanh nghiệp đưa vào bản Thỏa ước những nội dung có lợi hơn cho người lao động so với quy định của pháp luật là kết quả của quá trình đàm phán, thương lượng giữa Ban Chấp hành Công đoàn và người sử dụng lao động. Đây là việc làm không hề đơn giản, đòi hỏi cán bộ công đoàn phải có kỹ năng, có “tâm” và “tầm” hướng về người lao động và vì người lao động để có quá trình đàm phán, thương lượng đạt hiệu quả. Mặt khác, để bản Thỏa ước được thực hiện nghiêm túc cần phải triển khai, tuyên truyền để người lao động biết và thực hiện, tạo sự đồng thuận, hài hòa trong quan hệ lao động tại doanh nghiệp.

Nhiều bản thỏa ước sao chép, hình thức, đối phó

Hiện còn 08 bản Thỏa ước mang tính hình thức, đối phó bằng việc sao chép lại các nội dung của pháp luật. Nội dung của các bản Thỏa ước này không thể hiện tinh thần, bản chất của việc thương lượng giữa một bên là đại diện tập thể người lao động (Công đoàn) và người sử dụng lao động mà chỉ sao chép những nội dung của pháp luật quy định. Có nơi còn nhằm lẫn giữa bản Thỏa ước với Quy chế phối hợp hoạt động giữa Ban Giám đốc với Ban Chấp hành Công đoàn cơ sở. Có 04 bản có nội dung trái pháp luật; những bản Thỏa ước tuy có điều khoản có lợi hơn so với luật nhưng thực chất mức có lợi rất thấp (như quà mừng kết hôn: 20.000đ; trợ cấp tang chế: 20.000đ; thăm bệnh: 10.000đ). Nguyên nhân của thực trạng trên là do còn xem nhẹ việc thương lượng ký kết và thực hiện Thỏa ước, doanh nghiệp ký Thỏa ước chỉ nhằm đối phó với cơ quan chức năng khi có kiểm tra, thanh tra; cán bộ công đoàn trong các doanh nghiệp chủ yếu hoạt động kiêm nhiệm, công việc chuyên môn nhiều, việc tập hợp ý kiến của người lao động còn gặp nhiều khó khăn. Một số nơi cán bộ chưa am hiểu pháp luật, chưa có kỹ năng thương lượng. Mặt khác, cán bộ công đoàn cơ sở là người lao động làm công, hưởng lương của doanh nghiệp nên chịu áp lực về thu nhập, việc làm trong khi đó cơ chế bảo vệ cán bộ công đoàn chưa được rõ ràng từ đó không dám đấu tranh bảo vệ quyền và lợi ích, hợp pháp chính đáng của người lao động.

Đồng chí Trần Trung Truyền, Phó Chủ tịch thường trực Liên đoàn Lao động tỉnh cho rằng: Những quy định của pháp luật bắt buộc các doanh nghiệp phải thực hiện, nếu những Thỏa ước sao chép lại quy định của pháp luật thì không thể hiện được vai trò của công đoàn trong việc đại diện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động. Muốn thực hiện đúng “bản chất” của Thỏa ước, cán bộ công đoàn cơ sở cần mạnh dạn hơn nữa trong việc đề xuất thương lượng với người sử dụng lao động. Công đoàn cấp trên cơ sở cần hướng dẫn, hỗ trợ, giúp đỡ công đoàn cơ sở khi gặp khó khăn, vướng mắc.

Thương lượng tập thể là một biện pháp hữu hiệu và quan trọng trong xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp. Công đoàn cơ sở thông qua thương lượng là cầu nối giữa người lao động và người sử dụng lao động cùng trao đổi, thảo luận các vấn đề một cách dân chủ, phân tích thấu đáo, tìm ra giải pháp khả thi nhất cho những vấn đề mà hai bên quan tâm đảm bảo việc làm, tăng thu nhập, ổn định cuộc sống người lao động và vì sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

LÊ THỊ KIM CHI

Trưởng Ban Chính sách-Pháp luật LĐLĐ tỉnh